Handel

Ter gelegenheid van het 800-jarig bestaan van Handel in 2020 zijn de historische grenspalen teruggeplaatst. Eeuwenlang gaven ze niet alleen de grens van Handel aan, maar was het ook een landsgrens. De Commanderij van Gemert was destijds een soevereine Heerlijkheid die bestuurd werd door de Duitse Ridderorde. Het was de grens met het Land van Ravenstein, dat viel onder de Keurvorst Hertog van Palts Neuburg. Op de grenspalen zijn de diverse wapenschildjes aangebracht [Teksten van de infoborden bij de wandelroute].

We wandelen de route in tegengestelde richting, dus komen we eerst bij de Heereveldse paal. Genoemd naar het gebied 'Heerevelden', dat op zijn beurt de naam dankt aan 'De Heeren van Ghemert', die dit gebied tot hun bezittingen mochten rekenen. Al in de 14e eeuw wordt deze paal vermeld.

In een beschrijving uit 1663 wordt de paal als uitgangspunt genoemd om de grenzen -na veelvuldige conflicten- voor eens en voorgoed opnieuw vast te stellen.

De Kluispaal is ook al eeuwenoud, maar dankt zijn naam aan de bouw van De Kluis in 1742. Hier stichtte Daniël de Brouwer bijna drie honderd jaar geleden het 'Huis Padua'.

Genoemd naar de verdedigingswal grenzend aan De Logt, zoals de buurschap vroeger heette.

Ravestein-Huisseling-Dieden

Een in 2016 geplaatste paal op initiatief van de Heemkundekring Land van Ravenstein. Het ‘pulleke’ werd in de volksmond verbasterd tot ‘polleke’. Vandaar de straatnaam Pollekespad. De plaats van de paal is vastgesteld op basis van een provinciekaart van 1865. Dit jaartal is ingehakt op de paal. 

Deursen Dieden

De ingebeitelde gemeentenamen. Er staan 3 palen gemeld in het overzicht van Rijksmonumenten. De paal aan de Osstraat heb ik niet gevonden.

Aan de Herpseweg, ongeveer 40 m vóór die doodloopt.
"Aan het eind van de 19e eeuw zijn deze stenen waarschijnlijk geplaatst. Wonder boven wonder zijn ze bewaard gebleven. Tot 1700 was Deursen zelfstandig maar in 1700 samengevoegd tot één gemeente met Dennenburg: Deursen/Dennenburg. De naam betekent doorstroming van water of overlaat. Andere plaatsnamen met dezelfde betekenis zijn: Doorn en Deurne. Dennenburg was een heerlijkheid. Later verenigd met de heerlijkheid van Neerlangel en in de 14e eeuw met de heerlijkheid van Herpen en Ravenstein.
Dieden betekent bewoonbare plaats aan de dijk. Zij was een eigen heerlijkheid en hoorde bij het land van Maas en Waal in de provincie Gelderland. In 1875 is het kasteel van Dieden afgebroken." Informatie Jan Ulijn.

De tweede steen aan de Galgenstraat, 100m oostelijk van de kruising met de Weijenstraat.

Uden

Rondweg / Pastoor van Harenstraat

Je kunt je afvragen waarom een plaats als Uden er zo op gebrand is om zijn grenzen aan te geven. Er zijn niet zo veel gemeenten in Nederland die zo uitgebreid hun grenzen bepaald hebben. De betonnen palen zelf zijn overigens van vrij recente datum, ze zijn in 1970 geplaatst. Hieronder een stukje tekst over de geschiedenis van het land van Ravenstein, waartoe Uden eertijds behoorde. Wellicht verklaart dat waarom men in Uden graag zijn grenzen duidelijk maakt. De volledige tekst is te vinden op de website van de Heemkundekring van Ravenstein.

Hondsrogstraat

Al lang voor de bedijking van de Maas in de 14e eeuw woonden er mensen op de oeverwallen en duinen langs de rivier in onze omgeving. In een oorkonde van 1191 worden Langel en Neerloon genoemd, maar ook het zanddorp Herpen. Deze kern, waar al in 1196 een kasteel staat, is de zetel van een heerlijkheid die regionaal meetelt, samen met de heerlijkheid Uden. In deze periode zwaaien de heren van Cuijk de scepter in het gebied, dat, hoewel Brabants, meer en meer op de wip komt te zitten tussen Brabant en Gelre. Vanaf begin veertiende eeuw treden de Van Valkenburgs aan, onder wie Walraven, die in 1355 tol gaat heffen aan de Maas en in 1360 zijn kasteel uit Herpen naar die locatie verplaatst. Rondom de nieuwe burcht, het "stein" van Raven, ontstaat een nederzetting, die in 1380 stadsrechten ontvangt. Dit Ravenstein neemt in bestuurlijk opzicht de rol van Herpen en Uden over; als economische en kerkelijke centra handhaven beide dorpen zich echter wel.

Hoogstraat / Pater Visserstraat

Derptweg / Scheiweg

Het aldus ontstane Land van Ravenstein wordt in 1397 Kleefs territorium, dat in deze periode als gevolg van uitgekiende huwelijkspolitiek en gebiedsverovering een ongekende politiek/militaire en culturele bloeiperiode doormaakt. De Ravensteinse bezittingen van Kleef strekken zich uit zich uit van de Maas in het noorden, het graafschap Megen in het westen, Cuijk in het oosten en Gemert-Boekel in het zuiden. Naast Ravenstein bestaat het Land van Ravenstein uit de plaatsen Velp, Langel, Demen, Deursen, Dennenburg, Herpen, Reek, Schaijk, Zeeland, Uden, Volkel en Boekel.

Derptweg

Bedafseweg.

Op alle palen is het wapen van Uden aangebracht in een gestileerde versie. De officiele beschrijving van het wapen is: "Van lazuur beladen met 8 zich overkruissende aan weerskanten geleliede stokken van goud; voor middenschild : van lazuur beladen met 11 fascen en geboord, mede van goud." Het wapen is een verminkte versie van het wapen van Kleef. De schepenbank voerde tot 1397 een zegel (de oudste afdruk uit 1331), waarop een eikenboom, waaraan twee schilden hangen. Op alle latere zegels komt het wapen van Kleef voor. De oudst bekende afdruk van een zegel met dit wapen dateert uit 1447. Het in de 17e of 18e eeuw vervaardigde zegel met het Kleefse wapen heeft tot voorbeeld gediend voor het wapen. Het wapen is echter in rijkskleuren verleend, omdat de burgemeester geen kleuren had aangegeven bij de aanvraag.

Raktweg / Meuwelweg

De palen staan op Udens grondgebied: ze staan AAN de grens, niet OP de grens. Daarmee zijn het zogenaamde enkelzijdige grenspalen. Deze geven maar één jurisdictie aan (in dit geval de gemeente Uden) en niet twee of meer. In dat geval zouden er op de grenspaal twee (of meer wapens) staan: van elke gemeente die op die plaats aan elkaar grenzen. In zo’n geval staat de paal exact op de grenslijn, met het wapen aan de kant waar de “eigen grond” is. Soms wordt op zo’n grenspaal een lijn gebeiteld, om aan te geven hoe het verloop van de grens precies is.

Bovenkampweg / Piet Geersdijk

Nistelrodeseweg

 Slabroekseweg / Maashorstweg

 Belgenlaan / Bergmaas

Patersweg

Zeelandsedijk / Boekelsedijk

Grote Baan

Staartjespeelweg / Daandelendijk

Kievitlaan / Voskuilenweg

Torenvalkweg / Scheidingsweg

Biesthoekstraat / Biesthoek

Knokerdweg / Het Goor

Knipperdul / Kraanmeer

Duifhuizerweg / Goordonksedijk. Waarmee we weer bijna op het uitgangspunt zijn aangekomen, na deze rondgang rond Uden. Ik heb in totaal 21 palen geteld. Graag een melding als ik er één of meerdere heb overgeslagen.